Palliatieve zorg is de zorg voor mensen die niet meer beter kunnen worden omdat zij een levensbedreigende ziekte hebben. Palliatieve zorg is niet gericht op genezing, maar op welzijn. Het is zorg met als doel een zo hoog mogelijke kwaliteit van leven te realiseren voor patiënten en hun familie.
Dat het leven zo prettig mogelijk is door het voorkómen en/of verminderen van klachten, ondanks ziekte. De palliatieve fase begint op het moment dat duidelijk is, dat iemand waarschijnlijk sterft aan een ziekte. Het kan zijn dat iemand maar kort te leven heeft maar dat hoeft niet. Hoelang de palliatieve fase duurt, verschilt per persoon.
Palliatieve zorg wordt vaak verward met terminale zorg. Terminale zorg is de zorg in de laatste drie maanden van iemands leven. Palliatieve zorg richt zich niet op sterven, het richt zich op het leven.
Het palliatief team
In Ziekenhuis Amstelland is een palliatief team aanwezig. Dit team bestaat uit Verpleegkundig Specialisten Oncologie (tevens eerste aanspreekpunt), medisch specialisten van de interne oncologie, interne ouderengeneeskunde, longgeneeskunde, anesthesiologie-pijngeneeskunde, neuroloog en een externe kaderhuisarts palliatieve zorg. Daarnaast is het Ziekenhuis Amstelland aangesloten bij het Netwerk Palliatieve Zorg. In dit netwerk werken verschillende organisaties samen om palliatieve zorg in het belang van de patiënt zo goed mogelijk te organiseren.
Samenwerking
Het palliatief team werkt zowel in als buiten het ziekenhuis nauw samen met betrokken zorgverleners. Het team wordt in het ziekenhuis in consult gevraagd bij opgenomen patiënten van verschillende specialismen. Ook bestaat er een mogelijkheid voor poliklinische consultatie. De consultvragen zijn divers, maar beogen altijd verhoging van de kwaliteit van de palliatieve zorg en daarmee de kwaliteit van leven in de palliatieve fase.
Deze palliatieve consulten worden tijdens een multidisciplinair overleg (MDO), digitaal via Teams besproken met het palliatief team. Om de continuïteit zowel binnen- als buiten het ziekenhuis te waarborgen, kunnen professionals uit de eerste lijn een gezamenlijke patiënt inbrengen tijdens dit MDO en zal het palliatief team vragen om aan te sluiten.
Wat houdt de zorg in
Palliatieve zorg richt zich op alles wat belangrijk is voor het welzijn:
- Behandeling van de ziekte
- Behandeling van de klachten en problemen.
Behandeling van ziekte
Niet meer kunnen genezen wil niet zeggen dat er geen behandelmogelijkheden meer zijn. Er zijn alleen geen genezende behandelmogelijkheden meer.
De palliatieve zorg streeft ernaar de patiënt zo lang mogelijk zelfstandig te laten functioneren. Dit wordt soms ook wel ondersteunende zorg (supportive care) genoemd. De nadruk van de begeleiding en behandeling zal liggen op het bestrijden van klachten die het gevolg zijn van de ziekte. Denk hierbij aan chemotherapie, immunotherapie, bestraling, medicijnen of een operatie.
Veel van deze behandelingen hebben bijwerkingen. De zorgverlener vertelt welke bijwerkingen men kan verwachten. Als de behandelingen niet (meer) werken en/of te veel bijwerkingen hebben, worden ze gestaakt. De patiënt kan zelf beslissen of deze nog een behandeling wil of niet.
Zijn er nog palliatieve behandelingen mogelijk in het ziekenhuis, dan blijft men onder controle van de specialist. Deze houdt bij hoe de ziekte zich ontwikkelt en welke klachten iemand heeft.
Behandeling van de klachten en problemen
- Lichamelijke zorg: het voorkomen en/of verminderen van lichamelijke klachten, zoals pijn, misselijkheid en/of braken, vermoeidheid, benauwdheid en diarree.
- Psychologische zorg: het voorkomen en/of verminderen van geestelijke klachten, zoals angst, somberheid, en verdriet
- Sociale zorg: hulp bij problemen met de mensen om je heen en bij het verwerken van veranderingen op het gebied van afhankelijkheid, werk, status, inkomen, enzovoort
- Spirituele zorg: hulp bij levensvragen, zoals ‘Waar kan ik troost, kracht en inspiratie uit halen?’ en ‘Hoe kijk ik tegen de dood aan?’ en: ‘Wat vind ik belangrijk in mijn leven?’
Patiënt beslist
De patiënt beslist zelf of deze een bepaalde behandeling of begeleiding wil of niet. Wegen de voordelen voor de patiënt op tegen de eventuele nadelen? Het is belangrijk daarover te praten met de zorgverlener en met naasten. Alleen de patiënt kan beslissen of een behandeling of begeleiding wenselijk is.
Terminale fase
Wanneer de verwachting is dat iemand snel zal overlijden, richt de palliatieve fase zich op het proces van sterven. Dit wordt ook wel terminale zorg genoemd. Mensen die gaan overlijden worden bij voorkeur thuis verzorgd. Soms behoort thuis sterven niet tot de mogelijkheid, terwijl een vertrouwde omgeving dan juist zo belangrijk is voor de patiënt en familie. In dat geval zou een hospice een goed alternatief kunnen zijn.
Aanvraag hospice
Voor opname in een hospice heeft men een indicatie nodig van het Centrum Indicatiestelling Zorg (CIZ), die door de patiënt zelf of door familie en hulpverleners kan worden aangevraagd. Als de patient is opgenomen in het ziekenhuis kan de transferverpleegkundige van Ziekenhuis Amstelland de indicatie stellen voor hospicezorg en kunnen zij verdere informatie geven over de verschillende hospices.
Hospice
In een hospice wordt zorg geboden aan mensen die in hun laatste levensfase zijn en niet meer medisch behandeld kunnen of willen worden. In een hospice is het mogelijk om de zorg af te stemmen op de behoefte van de patiënt. Aandacht, rust en een huiselijke sfeer zijn hierbij belangrijk. Gestreefd wordt om de eigen wensen in vervulling te doen gaan en een waardig leven tot het laatst toe mogelijk te maken. Familie en vrienden kunnen 24 uur per etmaal aanwezig zijn.
De verzorging wordt over het algemeen verleend door een vast team, waarbij veel ruimte is voor inbreng van familie en vrienden. De mogelijkheden van zorg kunnen per hospice verschillen. Bij hospicezorg wordt uitgegaan van drie maanden, waarbij verlenging mogelijk is met maximaal drie maanden.
